Okres pandemii koronawirusa zahamował nieco wyprawy do lasu. Jednak przedłużający się okres zagrożenia wymaga odświeżenia ducha i ciala. Wielu z nastaniem lepszych warunków pogodowych szuka wytchnienia w lesie. Musimy jednak z tyłu głowy mieć świadomość panującej epidemii, na każdym kroku przestrzegać rygorów i zaleceń władz, kierować się zdrowym rozsądkiem.

Przed wejściem do lasu rozglądamy się, czy "nasz las" jest może zajęty przez innych amatorów świeżego powietrza. W aktualnej sytuacji każde gromadzenie się ludzi w jednym miejscu, większa grupka, to zagrożenie transmisji zakaźnej choroby, prowokowanie losu. Lepiej kilka razy się rozejrzeć, sprawdzić najbliższe otoczenie, dopiero wtedy decydować się na spacer, truchtanie, przełajowe biegi. W każdym przypadku zachowujemy dystans społeczny, obowiązku zakładania maseczki w lesie nie ma.

Leśnicy z Gołąbek doradzają rezygnację z często odwiedzanych obiektów przyrodniczych, edukacyjnych i turystycznych. Z powodu rutynowego wędrowania przez miłośników natury i rekreacji sami możemy być sprawcami nieszczęścia dla siebie i przypadkowo napotkanych osób. Warto zatem wybrać leśne dukty nie uczęszczane, puste o tej porze roku. Ścieżka edukacyjna "Dolina rzeki Gąsawki" w Leśnictwie Oćwieka, ścieżka rekreacyjna PZU na Babie, w Szczepanowie, w cieplejsze weekendy mogą być obłożone amatorami. Trudno w takiej sytuacji przestrzegać zalecanych warunków sanitarnych i ostrożnościowych.

Jeśli już musimy szukajmy własnego miejsca dla siebie, w bezpiecznej odległości od innych. Leśnicy zalecają w takich przypadkach poszukiwania kompleksów mniej odwiedzanych. Okazuje się, że las nie w każdym przypadku stanowi bezpieczną ostoję zdrowia i spokoju. Tylko od nas samych zależy, czy wyjście z domu podczas epidemii będzie upragnionym przewietrzeniem się, czy zakończy się kłopotami.

Proponujemy zapoznanie się z tragiczną historią Dęba Rzeczypospolitej, który rósł nieprzerwanie od ponad 500 lat na terenie Nadleśnictwa Brodnica: L jak Las- maj 2021 - YouTube Ten przykład pokazuje, że mimo naszej ochrony ciąglę pojawiają się zagrożenia dla najcenniejszych obiektów przyrodniczych, że niektórzy ludzie potrafią również je niszczyć i dewastować.  

1. Domek Pilotów w Annowie.

Na terenie leśnego lądowiska w Annowie leśnicy prowadzą edukację dla dzieci i młodzieży, ale również dla osób dorosłych. Zajęcia terenowe organizowane są w oparciu o zadaszenia z ławkami oraz miejsce na ognisko. W otoczeniu znajduje się kilka tablic dydaktycznych z tematami prezentującymi walory przyrodnicze Nadleśnictwa, wykorzystywane przez edukatorów. Sam Domek Pilotów spełnia funkcję kwatery wypoczynkowej wynajmowanej w sezonie letnim.

Tablice dydaktyczne ustawione wokół zadrzewionego placu zapewniają bogata wiedzę nt. gatunków lesnych ptaków, roslin. Dowiemy sie co nieco o gospodarce leśnej, spsobach ochrony zasobów przyrodniczych i samej pracy leśnika. Zawsze lepeij udac się na taką ścieżkę z przewodnikiem, ktory pokieruje Państwa uwagę w najbardziej ciekawe aspekty. 

Niestety sam obiekt oraz ścieżka nie spełniają wszystkich wymogów poruszania się dla niepełnosprawnych. Utwardzony teren pozwala na poruszanie się wózków przystosowanych do gruntowych nawierzchni (nieulepszonych). Dojazd do obiektu od strony Szczepanowa w kierunku Wiktorowa, Ostrówce.

Znajduje się tam 8 miejsc noclegowych, parking dal pojazdów i mały plac zabaw dla dzieci. Do obiektu przylega lądowisko polowe dla samolotów rolniczych wykonujących zabiegi agrolotnicze i patrolowe związane m.in. z ochroną przeciwpożarową lasów. Ze względu na odległość i peryferyjne położenie Domku Pilotów należy z wyprzedzeniem wnioskować o zajęcia edukacyjne w celu uzgodnienia zajętości obiektu i zapewnienia leśnego edukatora. Jednorazowa pojemność edukacyjna obiektu – ok. 40 uczestników (autokar).

2. Ścieżka edukacyjna Dolina rzeki Gąsawki.

Położona na terenie Leśnictwa Oćwieka, w pobliżu Jez. Oćwieckiego, w malowniczo pofałdowanym terenie z starodrzewem typu grądowego, wzdłuż doliny rzeki Gąsawka. Ścieżka posiada kształt wydłużonej pętli, przygotowana została przede wszystkim dla dzieci i młodzieży oraz dla osób dorosłych przybywających do lasu w celach rekreacyjnych i turystycznych. Można tu sporo dowiedzieć się o sposobach ochrony przyrody, ale również zapoznać się z wybranymi zagadnieniami dotyczącymi gospodarki leśnej, takimi jak ochrona lasu przed szkodliwymi owadami, melioracje wodne w lasach, czy bardzo istotnymi dla trwałości lasów zagadnieniami nasiennictwa drzew leśnych.

Nawierzchnia gruntowa, przeszkody (korzenie) oraz uskoki terenowe nie pozwalają na swobodne poruszanie się osób niepełnosprawnych. Wózek z pomocą opiekuna może pokonać odcinek początkowy ścieżki pod warunkiem dostosowania opon. 

Zapraszamy do obejrzenia interesującego filmu o ptakach leśnego środowiska: Spotkania z lasem Ptaki w lasach - YouTube

Na trasie zainstalowano 11 przystanków wyposażonych w tablice poglądowe z opisem prezentowanego tematu, który najczęściej jest rozwijany w miarę potrzeb na zamówienie zorganizowanych grup. Długość ścieżki - ok. 1800 m, przewidywany czas spacerowego przejścia – ok. 1-1.5 godz., jest możliwość zaparkowania autobusu szkolnego lub wycieczkowego. Grupa zajęciowa liczy ok. 20 osób pod opieką edukatora i szkolnego opiekuna. Kilkunastu minutowa odległość między poszczególnymi gromadkami dzieci wymaga obecności na trasie najwyżej 4 grup, tj. łącznie max. 2 autokary szkolne. Dojazd do obiektu od strony miejscowości Oćwieka lub Chomiąża Szlachecka, możliwy również drogą leśną od biura Nadleśnictwa w kierunku północnym.

Stan techniczny drewnianej architektury niestety stanowi pewną przeszkodę dla swobodnego poruszania się na całym odcinku ścieżki. Sfaktygowane przez czas i ludzi schody, poręcze, mostek i oznakowanie, będą musiały przejść modernizację. Elementy deskowania tarasów wymagają wymiany, gdyż może dojść do potknięcia nieostrożnego turysty. Namawiamy do rozglądania sie nie tylko wokół, do zapoznawania się z treścią tablic, ale i do patrzenia pod nogi. Dla własnego bezpieczeństwa musimy dostosować zachowanie, podzielić uwagę.

3. Izba edukacyjna w Szczepanowie.

Zapraszamy do obejrzenia załączonego filmu prezentującego przykładowy dzień pracy leśnika: Dzień z życia leśnika from Lasy Państwowe on Vimeo

Izbę urządzono przy kancelarii Leśnictwa Szczepanowo. Pomieszczenie wyposażono w eksponaty wybranych zwierząt leśnych. Największe wrażenie robi dwuletni okaz wilka, który został wypreparowany po wypadku komunikacyjnym. Izba posiada podstawowe meble dla dzieci i młodzieży oraz materiały i pomoce edukacyjne. Podczas niepogody możliwe są zajęcia pod dachem, najczęściej jednak miejscowy leśniczy zabiera gromadkę dzieci do lasu.

Dostępność obiektu dla osób niepełnosprawnych napotyka na przeszkody architektoniczne. Leśniczówka Szczepanowo to typowa osada leśna ze schodsami i progami, ma już swoje lata i nikt wcześniej nie pomyślał o takim udostępnienie. W tym przypadku równiez będzie potrzebna pomoc opiekuna w celu dotarcia do pomieszczenia eduakcyjnego w kancelarii.

Materiał filmowy o ochronie gatunkowej w lasach: 3 ochrona gatunkowa v2 - YouTube

Ma swoją ścieżkę terenową, na której omawia tematykę rodzimych gatunków drzew, roślin chronionych, miejscowych ptaków z uwzględnieniem szponiastych. W zanadrzu ma również gry i zagadki leśne połączone z drobnymi upominkami edukacyjnymi. Zajęcia z leśniczym najczęściej trwają 1-2 godziny lekcyjne. Zależnie od aktywności towarzyszących nauczycieli rozwijane są tematy odpowiadające na zainteresowania i zapytania młodzieży szkolnej. Pojemność salki edukacyjnej zapewnia udział ok. 30 osób. Dojazd do leśniczówki dość łatwy, w samej miejscowości Szczepanowo, zgodnie ze znakiem informacyjnym należy skierować się asfaltową drogą na wschód, do leśniczówki. 

4. Ekspozycja edukacyjna w Gołąbkach.

W biurze Nadleśnictwa w Gołąbkach przystosowano salę narad do pełnienia funkcji sali edukacyjnej. Wyposażenie w sprzęt audiowizualny i konferencyjny umożliwia przeprowadzenie różnych form zajęć edukacyjnych dla zainteresowanych grup liczących ok. 70 osób. Może to być prelekcja, wykład, pogadanka, prezentacja multimedialna, spotkanie z leśnikiem. W sali znajduje się eksponat kolejnego wilka zagospodarowanego przez preparatora po drogowej kolizji, w podobnym wieku. Robi wrażanie, zwłaszcza na najmłodszych, przed okazałymi kłami wszyscy czują respekt!.

W pomieszczeniu znajduje się również ekspozycja trofeów, pamiątek i historycznych dokumentów związanych z osiągnięciami zawodowymi, sportowymi, łowieckimi, konkursowymi, strzeleckimi i wędkarskimi pracowników, za okres kilkunastu lat. W przeszklonych szafach zgromadzono puchary, okolicznościowe medale, dyplomy, edukacyjne gadżety, pamiątkowe przedmioty, historyczne fotografie, publikacje i dokumenty. Zbiór tylu pamiątek w jednym miejscu świadczy nie tylko o dorobku załogi, jest również przeglądem osiągnięć pracowników oraz historii funkcjonowania Nadleśnictwa.

Ekspzycja mieści na piętrze biura, wejście po dość stromych schodach nie jest dostosowane dla osób z nipełnosprawnościami ruchowymi. Konieczna jest pomoc przynajmniej dwóch opiekunów przy dźwiganiu wózka. Siedziba Nadleśnictwa jest oznakowana od wszystkich stron dojazdowych tabliczkami informacyjnymi. Podczas kierowania się przy pomocy GPS należy zwrócić uwagę na właściwy kierunek ze względu na blisko położoną miejscowość o tej samej nazwie.

5. Wiaty edukacyjne położone przy leśniczówkach Mierucinek (oddz. 175k), Szczepanowo (oddz. 46j), Oćwieka (oddz. 5h), Jeziora (oddz.122r).

Drewniana konstrukcja, powtarzalna architektura, charakterystyczna dla regionu. Wyposażenie wiat, oprócz zadaszenia obejmuje ławostoły, kosze na śmieci i miejsce spotkań. Pod wiatą jest szansa na zajęcia dla mniejszych grup podczas niepogody, podsumowanie zajęć, omówienie programu, zaprezentowanie tematów. Są najczęściej początkiem wycieczki do najbliższego lasu, gdzie leśniczy prezentuje leśne krajobrazy, na łonie przyrody tłumaczy przyrodnicze zjawiska, pokazuje rodzime gatunki drzew i krzewów. Wiaty edukacyjne integrują mniejsze grupy szkolne, pozwalają na zmienne formy zajęć oraz częściowe uniezależnienie od warunków pogodowych. Ze względu na pojemność obiektów, skuteczność edukacyjnego przekazu i nadzorowania, optymalna wielkość grupy to ok. 25 osób.

Wiaty są dostępne w warunkach terenowych dla wózkód dostosowanych do poruszania się po nawierzchniach gruntowych nieutwardzonych. Bezposrednie sąsiedztwo miejsc postoju pojazdów umozliwia jednak komunikację na miejsce spotkan i zajęć edukacyjnych. Wiaty edukacyjne położone sa przy samych leśniczówkach, nie ma większego problemu z odnalezieniem kierunku podanego zgodnie z adresem na stronie internetowej Nadleśnictwa.

Uwaga:

Opiekunowie grup szkolnych powinni pamiętać o swych obowiązkach podczas organizowania zajęć połączonych z wyjazdami, pobytem młodzieży w lesie i obiektach edukacyjnych:

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 25.05.2018 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania przez publiczne przedszkola, szkoły, placówki krajoznawstwa i turystyki. Zgodnie z §  10.  kierownik:

• opracowuje program i regulamin wycieczki;
• zapoznaje uczniów, rodziców i opiekunów wycieczki z programem i regulaminem wycieczki oraz informuje ich o celu i trasie wycieczki;
• zapewnia warunki do pełnej realizacji programu wycieczki i przestrzegania jej regulaminu oraz sprawuje nadzór w tym zakresie;
• zapoznaje uczniów i opiekunów wycieczki z zasadami bezpieczeństwa oraz zapewnia warunki do ich przestrzegania;
• określa zadania opiekunów wycieczki w zakresie realizacji programu wycieczki oraz zapewnienia opieki i bezpieczeństwa uczniom;
• nadzoruje zaopatrzenie uczniów i opiekunów wycieczki w odpowiedni sprzęt, wyposażenie oraz apteczkę pierwszej pomocy;
• organizuje i nadzoruje transport, wyżywienie dla uczniów i opiekunów wycieczki.

Zasady uczestnictwa w zajęciach z edukacji przyrodniczo-leśnej w Nadleśnictwie Gołąbki

1. Zajęcia z edukacji leśnej społeczeństwa w Nadleśnictwie Gołąbki są bezpłatne. Uczestnikami zajęć z edukacji są grupy zorganizowane, głównie w wieku szkolnym, studenci i dorośli. Grupy zgłaszane są przez placówki oświatowe, opiekuńczo –wychowawcze oraz organizacje nieprowadzące działalności zarobkowej w zakresie dydaktyki i turystyki. Zajęcia odbywają się w dniach i godzinach pracy Nadleśnictwa w dni robocze od 8:00 do 14:00, prowadzone są przez pracownika Nadleśnictwa, tzw. edukatorów. Jednak nie sprawują oni opieki pedagogicznej, ani nie odpowiadają za nadzór wychowawczy nad uczestnikami.

2. Opiekę nad grupą sprawują nauczyciele – opiekunowie, wskazani na karcie zgłoszeniowej, którzy odpowiadają także za dyscyplinę i bezpieczeństwo uczestników zajęć. Na każdą rozpoczętą grupę 20 uczestników wymagany jest minimum jeden opiekun. Jeden z opiekunów pełni jednocześnie funkcję koordynatora zajęć.

3. Program zajęć jest uzgadniany telefonicznie z prowadzącym – upoważnionym przedstawicielem Nadleśnictwa na etapie zgłoszenia grupy, w oparciu o bieżące możliwości organizacyjne i warunki pogodowe. Powinno to być potwierdzane na karcie zgłoszeniowej.

4. Uczestnictwo w zajęciach jest możliwe po dokonaniu uprzedniej rezerwacji osobiście, telefonicznie lub przesłanie pocztą elektroniczną (golabki@torun.lasy.gov.pl), pocztą tradycyjną (na adres: Nadleśnictwo Gołąbki, 88-420 Rogowo, Gołąbki 5 lub w inny skuteczny sposób, wypełnionej, podpisanej karty zgłoszeniowej nie później niż 3 dni przed planowanym terminem. Jednostka zgłaszająca jest zobowiązana niezwłocznie zawiadomić Nadleśnictwo w przypadku rezygnacji z rezerwacji.

5. Wprowadzenie zakazu wstępu do lasu zarządzeniem wewnętrznym (ogłoszone m.in. na stronie internetowej Nadleśnictwa), z tytułu klęski żywiołowej, zagrożenia epidemiologicznego, czy pożarowego, automatycznie odwołuje realizację, o czym Nadleśnictwo niezwłocznie powiadamia zainteresowaną placówkę.

6. Przedstawiciel Nadleśnictwa ma prawo odmówić prowadzenia zajęć w przypadku nagannego zachowania grupy, niezgodnego ze zgłoszeniem stanu osobowego opiekunów lub liczby podopiecznych oraz niesprzyjających warunków atmosferycznych. W takim przypadku Nadleśnictwo nie bierze odpowiedzialności za koszty poniesione przez jednostkę zgłaszającą.

7. Jednostka zgłaszająca jest zobowiązana do powiadomienia uczestników i ich rodziców/ opiekunów o naturalnych zagrożeniach wynikających z przebywania na terenach leśnych, w szczególności o:

• żliwości ukąszenia przez owady, kleszcze, drapieżniki, czy żmije,
• kontaktu z roślinami parzącymi itp.,
• zagrożeniu z tytułu poruszania się na terenach leśnych (zagrożenie ze strony spadających gałęzi, możliwość potknięć na nierównościach terenu itp.),
• zagrożeniach z tytułu samowolnego oddalenia się od grupy w terenie leśnym (możliwość zasłabnięcia na osobności, zabłądzenia),
• zagrożeniach z tytułu maszyn i pojazdów w ruchu (transportowych, roboczych),
• konieczności zapewnienia uczestnikom zajęć odpowiedniego ubioru, dostosowanego do warunków terenowych i atmosferycznych, w jakich prowadzone będą zajęcia.

8. Jednostka zgłaszająca bierze odpowiedzialność za ewentualne następstwa zagrożeń, o których mowa w pkt. 7. Opiekun grupy jest zobowiązany posiadać przy sobie podręczną apteczkę wyposażoną w środki pierwszej pomocy.

9. Za szkody wynikłe z winy uczestników zajęć, takie jak zniszczenie eksponatów, pomocy dydaktycznych, sprzętu audiowizualnego i innych będących wyposażeniem Nadleśnictwa oraz za szkody w infrastrukturze Nadleśnictwa Gołąbki odpowiada materialnie opiekun grupy lub w przypadku osób dorosłych – sami uczestnicy.

10. Zabrania się uczestnictwa w zajęciach osobom w stanie po spożyciu alkoholu lub innych środków odurzających. Uczestnikom zajęć zabrania się palenia tytoniu i spożywania napojów alkoholowych. Ewentualny posiłek organizowany jest we własnym zakresie wyłącznie na odpowiedzialność opiekuna grupy.

11. Opiekunowie grupy odpowiadają za:

• strój uczestników dostosowany do warunków w jakich prowadzone będą zajęcia, zwłaszcza dotyczy to zajęć terenowych;
• zachowanie uczestników zgodnie z wymaganiami BHP, w tym: przestrzeganie zakazu palenia tytoniu i spożywania napojów alkoholowych, przestrzeganie zakazu samowolnego lub niezgodnego z przeznaczeniem użytkowania pomocy dydaktycznych oraz obiektów edukacyjnych znajdujących się na terenie Nadleśnictwa Gołąbki, przestrzegania zakazu niezgodnego z przeznaczeniem użytkowania wyposażenia oraz obiektów edukacji terenowej;
• przestrzeganie zakazu rozpalania ognia;
• przestrzeganie zakazu hałasowania i używania urządzeń powodujących nadmierny hałas;
• zaśmiecanie i zanieczyszczanie terenu Nadleśnictwa;
• poinformowanie prowadzącego przed rozpoczęciem zajęć o osobach uczulonych, chorych lub nie w pełni sprawnych;
• przestrzeganie przez uczestników dyspozycji wydawanych przez prowadzącego zajęcia.

Drewno to surowiec doskonały: Las bliżej nas - Drewno - surowiec doskonały - YouTube 

12. Nadleśnictwo Gołąbki nie ponosi odpowiedzialności za ewentualne uszkodzenia środka transportu uczestników zajęć w terenie leśnym. Opiekun przed wyjazdem grupy zobowiązany jest do zgłoszenia prowadzącemu zajęcia, wszelkich zaistniałych zdarzeń naruszających niniejszy regulamin.

13. Obowiązkiem uczestników zajęć edukacyjnych jest odpowiednie zabezpieczenie pozostawionych rzeczy osobistych. Nadleśnictwo nie ponosi odpowiedzialności za straty wynikłe w tym zakresie.

14. Ewentualne ognisko uzgadniane jest indywidualnie dla każdej grupy.

15. Jednostka zgłaszająca oświadcza, że posiada zgodę rodziców uczestników zajęć edukacyjnych na upublicznienie na stronie internetowej Nadleśnictwa Gołąbki wizerunku dziecka mogącego się znajdować na zdjęciach wykonanych podczas zajęć. W przypadku braku takiej zgody Jednostka zgłaszająca zobowiązana jest poinformować przedstawiciela Nadleśnictwa na piśmie pocztą elektroniczną, pocztą tradycyjną lub w inny skuteczny sposób.

Benedykt Sadowski

Nadleśniczy Nadleśnictwa Gołąbki