Na trasie huraganu znalazł się użytek ekologiczny Długi Bród utworzony w 2013 roku. Drzewostan na powierzchni 11,82 ha z bogatą strukturą piętrową składa się z kilku warstw drzew i krzewów, przeważa dąb (110 lat), z domieszką sosny (150 lat), brzozy (80 lat), jawora i graba (60 lat), w podszycie dąb, buk i klon. Dominująca sosna pozbawiona jest zwarcia w górnym piętrze, znacznie wychylona i narażona na działanie silnych wiatrów. Celem jest ochrona naturalnych procesów sukcesji i regeneracji siedlisk po opuszczeniu kolonii lęgowej czapli. Na gruncie obserwowano zjawisko naturalnego wydzielania sosny z przyczyn biotycznych, ekspansję gatunków krzewiastych. Dynamika procesów prowadzi do rozpadu górnego piętra, z czasem starzejąca się sosna ustąpi miejsca innym gatunkom lasotwórczym. Nawałnica doprowadziła do wyłomu w 2 miejscach, na powierzchni 1,0 i 2,0 ha, co stanowi 26% chronionego obiektu. Same gniazda leżą w głębi użytku ekologicznego, zaś połamane drzewa zagrażające bezpieczeństwu na przyległej drodze publicznej zostały już uprzątnięte. Nadzór nad ochroną obiektu znajduje się w kompetencji Rady Gminy Rogowo, z którą trzeba uzgodnić ewentualne zabiegi ochronne. Na tym etapie trudno przesądzać, czy naturalna regeneracja ekosystemu będzie skuteczniejsza od ukierunkowania metodami sztucznymi. Wnikliwa inwentaryzacja szkód oraz określenie dynamiki procesów powinny dać odpowiedź w ciągu najbliższych miesięcy.

Kolejnym obiektem chronionym na trasie nawałnicy był rezerwat przyrody Mięcierzyn, ustanowiony w 1996 r. Ma podzielone reżimy ochronne, częściowo pod ochroną czynną - 10,71 ha, częściowo pod ścisłą - 42,53ha, razem – 53,24ha. Pośród gatunków lasotwórczych najstarsza jest sosna – 171 lat, buk – 136 lat oraz dąb szypułkowy – 116 lat. Powołany dla zachowania fragmentu żyznej buczyny niżowej na terenach niewapiennych, w tym mozaiki zbiorowisk Galio odorati - Fagetum oraz Galio Carpinetum wraz z zachodzącymi w procesami. Mozaika fitocenoz z udziałem gatunków sztucznego pochodzenia poddana jest naturalizacji. Sosna nosi ślady żywicowania z oznakami spłaszczenia w części odziomkowej. Część drzew mocno wychylona w kierunku północno - wschodnim, zgodnie z kierunkiem panujących wiatrów. Do tej pory stan zdrowotny oceniano jako zadawalający, bez oznak osłabienia suszą. Oprócz sosny w górnym piętrze występuje buk i dąb, płatowo nalot i podrost z odnowienia naturalnego buka, pojedynczo klon. Doroczny monitoring rezerwatu pośród zagrożeń wskazywał na pojedyncze wydzielanie posuszu, który jednak nie zagrażał stabilności ekosystemu. Wstępne szacunki wykazują, że szkody mają charakter rozproszony, wyłamane zostały drzewa pojedynczo i grupowo, głównie sosna, buk i modrzew. Nie doszło do zaburzeń mogących zakłócić główne kierunki regeneracji. Przybyło drzew leżących, wyłamanych fragmentów koron i gałęzi. Ekosystem rezerwatu został wzbogacony przez dodatkową masę martwego drewna, przyczyna tego zjawiska dodaje mu walorów naturalności. Okazuje się, że z przyrodniczej tragedii mogą płynąć również wnioski pozytywne.

Równolegle ucierpiały kompleksy tworzące dalej na północ obszar chronionego krajobrazu Jezior Rogowskich, utworzony w 1991 roku. Rozbudowanie się rozległego frontu burzowego obejmowało dziesiątki km, w tej samej chwili zagrażało kompleksom leśnym w kilku leśnictwach. Cały obszar chronionego krajobrazu zajmuje powierzchnię 3823 ha, na terenie Nadleśnictwa Gołąbki - 151 ha. Ustalenia dla czynnej ochrony ekosystemów dotyczą zachowania różnorodności biologicznej siedlisk, ochrony zbiorników wód powierzchniowych wraz z pasem roślinności. Zgodnie z przepisami prawa grunty na terenie obiektu znajdują się w gospodarczym wykorzystaniu. Wielofunkcyjna gospodarka leśna nakierowana jest na utrzymanie walorów przyrodniczych i krajobrazowych, zabiegi gospodarcze prowadzą do zróżnicowania drzewostanów, zdolnych do wypełniania funkcji ekologicznych i społecznych. Na tym obszarze doszło do największych szkód powierzchniowych. Całkowitemu zniszczeniu uległo ok. 430 ha lasu, w praktyce oznacza to wyłamanie ok. 110 tys. m3 drzew, głównie sosny w średnich klasach wieku. Ze względu na skalę zjawiska, w tym przypadku doszło do radykalnych zmian układu przestrzennego głównych komponentów obszaru. Krajobraz polno - leśny zaburzony został wyłomami w zwartych kompleksach, pojawiły się mniejsze i większe gniazda połamanych drzew. Do tego trzeba dodać całe połacie lasu z wygiętą pałąkowato sosną. Stopień pochylenia i naderwane korzenie nie gwarantują regeneracji drzewostanu, przewidujemy dodatkową wycinkę. W tej chwili nie jest pewne, czy stopień zmian w chronionym obiekcie nie będzie wymagał korekt aktu stanowiącego przez sejmik wojewódzki.

Nad rogowskimi jeziorami znajdują się również lasy wodochronne, w ustawie o lasach objęte kategorią specjalnego zagospodarowania. Pełnią funkcje pozaprodukcyjne związane z ochroną wód, gruntów zagrożonych skutkami zjawisk żywiołowych. Ich celem jest ochrona zasobów wód powierzchniowych i podziemnych, regulacja stosunków hydrologicznych w zlewni. Duża powierzchnia obszaru zakwalifikowanego do tej kategorii gwarantuje realizację celów w ramach wielofunkcyjnej gospodarki. Zgodnie ze wskazówkami planu urządzania lasu, zabiegi gospodarcze mają na celu zapewnienie wiodących funkcji ochronnych. Ze względu na skalę zniszczeń, kierunki zagospodarowania tych kompleksów uległy zaburzeniu. Pogorszył się stan sanitarny lasu, w tej sytuacji nie wiadomo, czy priorytet będą miały metody naturalne. Na pewno ograniczona będzie regulacja stosunków wodnych do prac uzasadnionych potrzebami odnowienia i użytkowania sąsiadujących gruntów. Priorytetem pozostanie kształtowanie struktury gatunkowej i przestrzennej lasu wg warunków siedliskowych, zwiększania różnorodności biologicznej i odporności na czynniki destrukcyjne. Klęskowa dewastacja wodochronnego kompleksu wymaga ograniczenia użytkowania planowego, prowadzenia pozyskania drewna w sposób zapewniający w maksymalnym stopniu ochronę gleby i szaty roślinnej. Powierzchnia lasów wodochronnych wchodzi w skład obszaru chronionego krajobrazu Jezior Rogowskich, zatem w/w szkody dotyczą ich w podobnym zakresie.

O gwałtowności huraganu niech świadczy fakt powalenia ponad 200-letniego dęba, pomnika przyrody w oddziale 177a, Leśnictwo Mięcierzyn. Nawet 445 cm obwodu i 31 metrów wysokości nie uchroniło go przed wyrwaniem z korzeniami. Zdążyliśmy co prawda kilka miesięcy wcześniej oddać go wraz z terenem pod budowę trasy szybkiego ruchu S5, ale żal pozostaje. Przykro patrzeć, jak taki mocarz, który na przestrzeni wieków radził sobie z innymi żywiołami, pada w jednej chwili. Na pewno pamięta niejedno wydarzenie w regionie, był niemym świadkiem przemian w regionie, tych społecznych i przyrodniczych. W dowód wdzięczności za historyczną rolę przechowamy pamięć o nim, pamiątkowe fotografie trafią do archiwum Nadleśnictwa.

Nawałnica z 11 sierpnia spowodowała w naszych drzewostanach poważne spustoszenie, obróciła w niwecz dorobek 2 pokoleń leśników. Skala zniszczeń jest trudna do przyjęcia, w miarę porządkowania dróg dojazdowych ukazują się apokaliptyczne obrazy. Natura nie oszczędziła również obszarów chronionych, które co prawda są pod jej przemożnym wpływem, ale tak radyklanych zmian nie braliśmy pod uwagę. Coroczny monitoring wskazywał na dynamikę i kierunki procesów regeneracyjnych, naturalizację zniekształconych ekosystemów. Co prawda nie doszło do całkowitego zniszczenia chronionych obiektów, ale zaburzone zostały naturalne procesy, które będą wymagały weryfikacji celów ochrony, podjęcia środków zaradczych. Do współpracy przy tym zadaniu leśnicy z Gołąbek są również przygotowani.

JP